.png)
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Ερμού 136, 10553 Αθήνα. Τηλ-Fax.: 2103252214, E-mail:archaeol@otenet.gr, www.sea.org.gr
Αθήνα, 15/2/2024
Αρ. Πρωτ.: 70
Ο νόμος 5021 ένα χρόνο μετά
Στις 16/2/2023, δημοσιεύτηκε ο νόμος 5021/2023, με τον οποίο τα πέντε μεγάλα αρχαιολογικά Μουσεία της χώρας μετατράπηκαν σε Νομικά Πρόσωπα Δημοσίου Δικαίου και αποκόπηκαν από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Ένα χρόνο μετά η εμφανιζόμενη ως «μεταρρύθμιση» δεν έχει δικαιώσει κανέναν από τους διακηρυγμένους στόχους της. Αντιθέτως, η νέα μορφή των Μουσείων έχει προκαλέσει μόνο προβλήματα και οπισθοχωρήσεις στον επιστημονικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό ρόλο που επί χρόνια είχαν χαράξει τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά Μουσεία της χώρας.
Με δημόσιες δηλώσεις της, η τότε και νυν Υπουργός Λ. Μενδώνη επαναλάμβανε σε όλους τους τόνους την ανάγκη για αλλαγή πλεύσης «με στόχο [τα Μουσεία] να απεμπλακούν από τον ασφυκτικό κρατικό εναγκαλισμό σε οικονομικό και διοικητικό επίπεδο, εξασφαλίζοντας αυτοτέλεια, βελτιώνοντας την αποδοτικότητά τους και ενισχύοντας την εξωστρέφειά τους χωρίς περιττή γραφειοκρατία» (Το Βήμα, 17.1.2021). Η σχετική ανακοίνωση του Υπουργικού Συμβουλίου ανέφερε: «στόχος της μετατροπής είναι τα μουσεία, αξιοποιώντας τις τεχνικές διοίκησης και διαχείρισης επιχειρήσεων, επικοινωνίας και marketing, να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους με υιοθέτηση νέων στρατηγικών και αυτενέργεια». (22.12.2020).
Για δύο ολόκληρα χρόνια σύλλογοι εργαζομένων, ελληνικοί και διεθνείς φορείς πολιτισμού και προσωπικότητες τόνιζαν σε όλους τους τόνους τα σημαντικά ζητήματα που διακυβεύονται με μια τέτοια αλλαγή και την ανάγκη για ουσιαστικό διάλογο. Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις το Σχέδιο Νόμου εισήχθη με μια αιτιολογική έκθεση που επαναλάμβανε τις δηλώσεις της Υπουργού ως βασικούς στόχους για τη σκοπιμότητα της μετατροπής και χωρίς καμία τεκμηριωμένη μελέτη βιωσιμότητας για το μέλλον των πέντε εμβληματικών μουσείων της χώρας. Ο ίδιος ο νόμος χρειάστηκε δύο φορές τροποποίηση (με τροπολογίες που ψηφίστηκαν στους Ν. 5039/2023 και 5079/2023) σε διάστημα ενός χρόνου και πριν καν τεθεί σε πλήρη εφαρμογή, κάτι που αποτελεί de facto ομολογία αποτυχίας.
Ας δούμε τι συμβαίνει με τους περίφημους στόχους του νόμου 5021/2023 έναν χρόνο μετά:
-Τα Μουσεία σήμερα λειτουργούν με τις μισές αίθουσες κλειστές! Από τις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο από τις 64 αριθμημένες αίθουσες, ανοιχτές είναι μόνον οι 27. Κάποιες Κυριακές ανοίγει η Αιγυπτιακή Συλλογή, η Κυκλαδική και η Νεολιθική αίθουσα, που παραμένουν κλειστές τις καθημερινές. Ερμητικά κλειστές ως τον Απρίλιο θα παραμένουν οι αίθουσες των Συλλογών Αγγείων, Μικροτεχνίας, Σταθάτου, Σερπιέρη-Βλαστού, Κυπριακή, το σύνολο της Συλλογής Χαλκών (πλην του Μηχανισμού των Αντικυθήρων). Είναι απορίας άξιον τι είδους επισκόπηση της αρχαιότητας αποκομίζουν οι χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες των σχολικών επισκέψεων, που ως γνωστόν προσέρχονται στο ΕΑΜ στους χειμερινούς μήνες, μεταξύ Δευτέρας και Παρασκευής! Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, το οποίο αμέσως μετά τη μετατροπή του σε «ευέλικτο» ΝΠΔΔ, έμεινε για μήνες χωρίς κλιματισμό για επισκέπτες και υπαλλήλους εν μέσω θέρους, σήμερα λειτουργούν μόνο οι αίθουσες του ισογείου. Όλες οι αίθουσες του πρώτου ορόφου του Μουσείου παραμένουν κλειστές, και μόνο μία (τοιχογραφίες) είναι ανοιχτή για τους επισκέπτες. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης η περιοδική έκθεση του 2023 δεν είναι ανοιχτή στους επισκέπτες, αίθουσες της μόνιμης έκθεσης είναι κλειστές, ενώ το Μουσείο που μέχρι πέρσι ήταν όλες τις μέρες ανοιχτό, τώρα παραμένει κλειστό μία μέρα την εβδομάδα. Στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, εκτός από τις κλειστές αίθουσες (περισσότερες από τις μισές), οι επισκέπτες αντικρύζουν και την έλλειψη καθαριότητας, καθώς δεν υπήρξε σύμβαση με συνεργείο καθαριότητας ήδη από το 2023, και μία εργαζόμενη επιφορτίζεται την καθαριότητα όλων των χώρων του Μουσείου. Στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης δεν λειτουργεί πλέον ούτε το καφέ του Μουσείου.
Μέχρι (τουλάχιστον) τον Απρίλη 2024, και το προσωπικό ΙΔΟΧ των τάχα «αυτόνομων» Μουσείων πληρώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ τα εισιτήρια, τα πωλητήρια και τα αναψυκτήρια παραμένουν στην διαχείριση του ΟΔΑΠ, ο οποίος μάλιστα έχει προχωρήσει σε μακροχρόνιες μισθώσεις των αναψυκτηρίων, αμέσως μετά την ψήφιση του Νόμου 5021/2023, αποδεικνύοντας ότι τα περί «οικονομικής αυτοτέλειας» και «αυτονομίας» των Μουσείων ήταν απλώς στάχτη στα μάτια.
-Όλες οι δράσεις που έγιναν ή εγκαινιάστηκαν το 2023 είχαν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί στο μεγαλύτερο μέρος τους όταν τα Μουσεία ήταν ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (ΓΔΑΠΚ) και βέβαια χρηματοδοτήθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό και τις έφερε σε πέρας το προσωπικό των Μουσείων: Η έκθεση Ars Theatralis στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (μάλιστα η αλλαγή καθεστώτος του Μουσείου είχε ως αποτέλεσμα η συγκεκριμένη έκθεση να ανοίξει τις πύλες της μήνες μετά τον αρχικό προγραμματισμό!). Η επετειακή έκθεση για τα 60 χρόνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, που εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2022 και θα μείνει ανοιχτή ως τον Μάρτιο 2024, όπως και το προγραμματισμένο τριήμερο ομώνυμο συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε το 2023, υλοποιήθηκε από το Μουσείο ως ειδική περιφερειακή Υπηρεσία. Επιπλέον, το 2023 ολοκληρώθηκαν τα 4 έργα ΕΣΠΑ 2014-2020 για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του μουσείου, προϋπολογισμού 994.643€, που εκπονήθηκαν το 2020-2023. Η έκθεση «Κειμήλια Ομορφιάς», με έργα ιαπωνικής τέχνης που χρονολογούνται από το 4000 π.Χ. έως το 600 μ.Χ., που εγκαινιάστηκε το 2023 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, είναι αποτέλεσμα διεθνούς συνεργασίας και εξωστρέφειας του Μουσείου, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Μουσείων του ΥΠΠΟ, σε εξέλιξη από το 2016. Η ψηφιακή αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, με την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών σε 6 γλώσσες, που παρουσιάστηκε επίσης στο τέλος του 2023, είναι ένα έργο που σχεδίασε και υλοποίησε το προσωπικό του Μουσείου από τους τελευταίους μήνες του 2020, με την μέθοδο της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας και χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020 (προϋπολογισμός: 1,5 εκατ. ευρώ).
Εκτός από το να παρίστανται στα εγκαίνια έργων στα οποία δεν είχαν καμία συμβολή, τα νέα Διοικητικά Συμβούλια των Μουσείων δεν έχουν παρουσιάσει κανένα όραμα για το έργο των Μουσείων. Παρά την δυσανάλογα μεγάλη προβολή κάποιων από τους προέδρους των ΔΣ στα ΜΜΕ, και τους ψεύτικους διθυράμβους για «νέα εποχή» των Μουσείων, το μόνο για το οποίο έχουν μιλήσει είναι οι προθέσεις τους για τα εστιατόρια ή κυβερνητικές πρωτοβουλίες συνεργασιών που απλώς τα τάχα μουσεία θα κληθούν να υπηρετήσουν πειθήνια.
Αντιθέτως, τα μέλη των ΔΣ των Μουσείων επιδεικνύουν ασύγγνωστη άγνοια για βασικά ζητήματα μουσειακού σχεδιασμού και μουσειακών πρακτικών, φτάνοντας να ασκούν λογοκρισία στο επιστημονικό έργο, όταν βέβαια δεν προκαλούν με τις δημόσιες δηλώσεις τους (βλ. την από 25-8-2023 ανακοίνωση ΣΕΑ με τίτλο: «Θα αποπεμφθεί ο Ι. Γρυσπολάκης από τη θέση του προέδρου του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου για τις απαράδεκτες ρατσιστικές δηλώσεις του;»).
-Τα «ευέλικτα» Μουσεία ΝΠΔΔ από 1/1/2024 δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν καμία δαπάνη. Οι προϋπολογισμοί των πέντε Μουσείων για το 2024, που είναι αποκλειστική ευθύνη των διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων, έχουν εγκριθεί μόνο σε δύο από τα πέντε Μουσεία ΝΠΔΔ. Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένοι προϋπολογισμοί, ενώ βρισκόμαστε στα μέσα Φεβρουαρίου, σημαίνει ότι καμία δαπάνη δεν μπορεί να γίνει ακόμη για το 2024, για πιεστικά ζητήματα όπως η καθαριότητα, οι εκθέσεις, οι συντηρήσεις εξοπλισμού, οι επισκευές κ.ά. Ούτε καν σε αυτό το θέμα δεν κατάφεραν τα διορισμένα ΔΣ να επιτελέσουν τις αρμοδιότητές τους εμπρόθεσμα και ολοκληρωμένα.
Ακόμη και στα Μουσεία με εγκεκριμένους προϋπολογισμούς, δεν έχουν μπορέσει να πραγματοποιηθούν δαπάνες από 1/1/2024, με το καθεστώς των ΝΠΔΔ, παρά τις απευθείας αναθέσεις σε εξωτερικούς συνεργάτες λογιστικών και νομικών υπηρεσιών στις οποίες προχώρησαν το 2023 τα Διοικητικά Συμβούλια (και τις οποίες πλήρωσε ο κρατικός προϋπολογισμός). Βεβαίως θα συνεχίσει να πληρώνει ο κρατικός προϋπολογισμός, όπως αποδεικνύεται από τους δύο ήδη εγκεκριμένους προϋπολογισμούς, όπου τα έξοδα των Μουσείων φαίνεται να έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με το παρελθόν. Η έγκριση των προϋπολογισμών αυτών από την Υπουργό Πολιτισμού, αποτελεί πραγματική πρόκληση, καθώς όλα τα προηγούμενα χρόνια το ΥΠΠΟ άφηνε τα Μουσεία με τη μισή χρηματοδότηση και στελέχωση, απαξίωνε και λοιδορούσε το έργο τους, για να δικαιολογήσει τη μετατροπή σε ΝΠΔΔ, που θα κοστίζει τα διπλάσια στον ελληνικό λαό.
Με τον ίδιο τρόπο, το προσωπικό των Μουσείων ουδέποτε αμείφθηκε για τις υπερωρίες και την υπερεργασία του για το στήσιμο των εκθέσεων, των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την επιστημονική παραγωγή με διεθνές αντίκρυσμα, αντιθέτως, για τις αμοιβές και αποζημιώσεις των απευθείας διορισμένων από την Υπουργό Προέδρων, Αντιπροέδρων, μελών των Διοικητικών Συμβουλίων και των Γενικών Διευθυντριών, ασμένως εκδόθηκαν οι σχετικές ΚΥΑ Υπουργού Οικονομικών και Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 897/ΥΟΔΔ/30-8-2023 και 462/ΥΟΔΔ/19-5-2023 αντίστοιχα).
Και ενώ τα μουσεία δεν έχουν ακόμα αποκτήσει Οργανισμούς (παρά την παρέλευση και της προθεσμίας που έθετε ο Ν. 5021) και οι υπηρετούντες υπάλληλοι αναμένουν ακόμη την κατανομή των οργανικών τους θέσεων (παρότι αυτό όφειλε να έχει γίνει αμέσως μετά την ψήφιση του 5021/2023), το ΥΠΠΟ αίφνης ανακάλυψε τις κενές οργανικές θέσεις και «βιάζεται» να καλύψει τα κενά σε προσωπικό των δήθεν «οικονομικά αυτοτελών» μουσείων από τον προϋπολογισμό του κράτους, κάτι που αμελούσε να πράξει επί χρόνια.
Είναι προκλητικό ότι, όσα χρόνια ο ΣΕΑ επεσήμαινε τα κενά που έχουν προκύψει από τις συνταξιοδοτήσεις σε όλες τις Υπηρεσίες της χώρας, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού μας χλεύαζε λέγοντας ότι «όλο το προσωπικό έχει μαζευτεί στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη», ενώ τώρα ενθαρρύνει την απόσπαση υπαλλήλων από τις υποστελεχωμένες Εφορείες Αρχαιοτήτων της περιφέρειας προς τα μεγάλα μουσεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Είναι προκλητικό ότι επί 4 χρόνια η υπηρεσιακή ιεραρχία του Υπουργείου απαγόρευσε ουσιαστικά τις αποσπάσεις εντός του ΥΠΠΟ, απαγόρευσε τις μεταθέσεις υπαλλήλων από τα Μουσεία που αιτήθηκαν να πάνε σε άλλες υπηρεσίες και στην περιφέρεια, ενώ τώρα αναγνωρίζει ότι και υπάρχει και μπορεί να εφαρμοστεί ενδοϋπουργική απόσπαση, μόνο όμως επειδή το ζήτησαν τα διορισμένα Διοικητικά Συμβούλια! Η έκδοση δύο προκηρύξεων για πλήρωση κενών θέσεων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (αρ. 37006/ΑΔΑ 6ΓΨΜ46ΝΚΟΤ-2ΥΖ και αρ.38040/ΑΔΑ 6ΑΟΑ46ΝΚΟΤ-4ΜΒ) με αποσπάσεις από το σύνολο των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟ αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η κατανομή του προσωπικού, οι προσλήψεις και οι αποσπάσεις στο Υπουργείο Πολιτισμού δεν ακολουθούν κανέναν κανόνα χρηστής διοίκησης ή ορθολογικό υπολογισμό των πραγματικών αναγκών των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ και των μνημείων, αλλά μόνο τις προτεραιότητες της πολιτικής ηγεσίας και των «αρεστών» διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων και Γενικών Διευθυντριών.
Είναι προφανές από όλα τα παραπάνω ότι η πολυδιαφημισμένη «οικονομική αυτοτέλεια» αποτελούσε μια κούφια εξαγγελία, ιδιαίτερα αν υπολογίσει κανείς την αναμενόμενη τεράστια αύξηση εξόδων από τους μισθούς, τις αποζημιώσεις και τα επιδόματα ευθύνης που προβλέπουν τα τεράστια οργανογράμματα των μουσείων, όταν αυτά εγκριθούν, δαπάνες που θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι Έλληνες πολίτες.
-Όλα αυτά τα πληρώνουν πολλαπλά οι επισκέπτες των μουσείων: Ενώ στις εξαγγελίες το ΥΠΠΟ τοποθετούσε ψηλά στην ατζέντα του το θέμα της εξωστρέφειας και της επικοινωνίας-σύνδεσης των μουσείων με την κοινωνία, οι δράσεις εξωστρέφειας που υλοποιούσαν τα Μουσεία πριν τον Ν. 5021 δωρεάν, είτε έπαψαν να γίνονται, είτε γίνονται πλέον με εισιτήριο. Οι συναυλίες κλασικής μουσικής στο ΑΜΘ, θεσμός που καθιερώθηκε τα προηγούμενα χρόνια, γίνονται πλέον με εισιτήριο και μάλιστα με τα έσοδα των εισιτήριων να εισπράττονται εξολοκλήρου από τον συνεργαζόμενο φορέα (ΚΟΘ), χωρίς το μουσείο να λαμβάνει για την παραχώρηση του χώρου του τέλη. Το ΔΣ του ΜΒΠ «δεν κατανοεί» γιατί χρειάζονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα που γίνονται δωρεάν στους μαθητές των σχολείων. Και βέβαια το ίδιο το ΥΠΠΟ έδωσε το «σύνθημα» για αύξηση στα εισιτήρια των Μουσείων ΝΠΔΔ που πρόκειται να υλοποιηθούν σύντομα, με αποφάσεις των ΔΣ.
Παρότι το ΥΠΠΟ επί χρόνια φρόντισε τα Μουσεία να μη στελεχωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό στους τομείς Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Επικοινωνίας και Προβολής (ακόμα και η πρόσληψη προσωπικού ΙΔΟΧ αυτών των κλάδων δεν λάμβανε έγκριση από τις κεντρικές υπηρεσίες), το επιστημονικό προσωπικό των μουσείων φρόντιζε πάντοτε να κοινωνικοποιεί με πολλούς τρόπους το έργο του. Σήμερα, τα διορισμένα ΔΣ φαίνονται πανέτοιμα να αναθέσουν χιλιάδες ευρώ σε ιδιωτικές εταιρίες επικοινωνίας για να τους διαμορφώσουν την «επικοινωνιακή πολιτική» και το «δημόσιο προφίλ» τους. Με προτεραιότητα όχι την προβολή του επιστημονικού και εκπαιδευτικού έργου των Μουσείων, αλλά την προβολή του έργου των ίδιων των Διοικητικών Συμβουλίων!
-Η «μείωση της γραφειοκρατίας» αποδείχτηκε διοικητικός Γολγοθάς. Αντί να μειωθεί η γραφειοκρατία, αυτή υπερδιπλασιάστηκε. Να μην ξεχνάμε ότι τα Μουσεία ξαναγύρισαν, άμα τη εφαρμογή του νόμου και εν έτει 2023, στο χειρόγραφο πρωτόκολλο. Με τη δομή του ΝΠΔΔ σήμερα απαιτούνται: διπλή πρωτοκόλληση για την πλειονότητα της αλληλογραφίας (πρωτόκολλο μουσείου και πρωτόκολλο ΥΠΠΟ), επιπλέον κατάρτιση εισηγητικών φακέλων προς τα ΔΣ των μουσείων, γνωμοδότηση ΔΣ, πρακτικά ΔΣ, έκδοση των σχετικών αποφάσεων και στη συνέχεια, κατά περίπτωση, αποστολή στο ΚΑΣ για γνωμοδότηση και έκδοση απόφασης από το ΥΠΠΟ.
Η μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση των Οργανισμών των μουσείων, αλλά και των προβλεπόμενων κανονιστικών πράξεων, έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια γκρίζα ζώνη στην οποία κινούνται οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται για την έκδοση διοικητικών πράξεων και τον τελικό υπογράφοντα αυτών, αλλά και σοβαρά θέματα ακυρότητας ιδιαίτερα για τις περιπτώσεις με οικονομικό αντικείμενο, όπως οι αποφάσεις που σχετίζονται με την παραχώρηση χρήσης χώρων, τα τέλη για τα πνευματικά δικαιώματα χρήσης εικόνων, κινηματογραφήσεων κ.λπ.
Ταυτόχρονα στη λειτουργία των Μουσείων ΝΠΔΔ καταστρατηγείται κάθε έννοια χρηστής διοίκησης και διαφάνειας, καθώς τα ΔΣ λειτουργούν χωρίς γνωστοποίηση της ημερησίας διάταξης των συνεδριάσεων τους, χωρίς ανάρτηση των πρακτικών τους στη Διαύγεια, με παράλειψη ανάρτησης ή πλημμελή ανάρτηση πράξεων στο Διαύγεια, αναρμόδια τελική υπογραφή διοικητικών πράξεων από τις Γενικές Διευθύντριες, συνεχείς απευθείας αναθέσεις έργων και δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς συνεργάτες. Ακόμη και ποσό για γραμματεία του Προέδρου έχει περιληφθεί σε προϋπολογισμό Μουσείου, αποδεικνύοντας τις προτεραιότητες των διορισμένων Διοικήσεων και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν το δημόσιο χρήμα, χωρίς καμία λογική λογοδοσίας.
Κάθε έννοια ορθής διοίκησης καταστρατηγείται συστηματικά με ακραία αυταρχικές συμπεριφορές, απαξίωση προσωπικού των μουσείων, ιδίως του επιστημονικού, περιφρόνηση σε νομοθεσία και κανονισμούς, και αποδιοργάνωση της λειτουργίας των Μουσείων, από πρόσωπα που βρέθηκαν στις διοικήσεις των Μουσείων ΝΠΔΔ λόγω ευνοιοκρατίας και όχι λόγω προσόντων.
Ο ένας χρόνος των Μουσείων ΝΠΔΔ απέδειξε στους ανθρώπους που εργάζονταν και εργάζονται σε αυτά ότι οι νέες διοικήσεις δεν έχουν τη σχετική εμπειρία ή τεχνογνωσία, αγνοούν βασικά στοιχεία προετοιμασίας των εκθέσεων και ενεργούν ως «δημογεροντία» που απευθύνεται σε «κολίγους». Οι νέες διοικήσεις των Μουσείων εφάρμοσαν σχέδιο αποκλεισμού των εργαζομένων από το ίδιο το αντικείμενο και το καθηκοντολόγιό τους, επιχειρώντας να απαξιώσουν το έργο, την επιστημονική επάρκεια και τη διοικητική τους ικανότητα. Διευθύντριες των Μουσείων υποβιβάστηκαν χωρίς καν διοικητική πράξη, ακόμη και αυτές που είχαν περάσει από διαδικασία επιλογής μέσω κρίσης. Η υποτονική παραγωγή δράσεων σε σχέση με το παρελθόν, η μη ύπαρξη εγκεκριμένου εκθεσιακού προγράμματος σε κανένα από τα Μουσεία ΝΠΔΔ καταδεικνύουν φανερά την προβληματική κατάσταση που έχει φέρει ο νόμος 5021 και η υποβιβασμός των μεγάλων δημόσιων αρχαιολογικών μουσείων σε κυβερνητικά υποχείρια.
Ένα χρόνο μετά, όλα τα αιτήματα που έθετε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και οι εργαζόμενοι/εργαζόμενες στα Μουσεία ενάντια στον Ν. 5021, παραμένουν επίκαιρα και -δυστυχώς- δικαιωμένα. Τα επιχειρήματα περί «οικονομικής αυτοτέλειας» και δήθεν «εκσυγχρονισμού» των πέντε μεγάλων Μουσείων αποδεικνύονται προπέτασμα καπνού, που χρησίμευε μόνο για να κρύψει τον μοναδικό στόχο της θεσμικής εκτροπής: τον διορισμό από την κυβέρνηση, με μόνη απόφαση της Υπουργού, δοτών οργάνων διοίκησης στα πέντε μεγάλα δημόσια αρχαιολογικά Μουσεία, και την αποκοπή τους από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Ως μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων συνεχίζουμε να παλεύουμε για την επαναφορά των δημόσιων αρχαιολογικών Μουσείων στον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με την προσφυγή μας μαζί με άλλα σωματεία στο Συμβούλιο της Επικρατείας και με τις καθημερινές μας δράσεις.
Ένα χρόνο μετά η εμφανιζόμενη ως «μεταρρύθμιση» δεν έχει δικαιώσει κανέναν από τους διακηρυγμένους στόχους της. Αντιθέτως, η νέα μορφή των Μουσείων έχει προκαλέσει μόνο προβλήματα και οπισθοχωρήσεις στον επιστημονικό, κοινωνικό, εκπαιδευτικό ρόλο που επί χρόνια είχαν χαράξει τα μεγαλύτερα αρχαιολογικά Μουσεία της χώρας.
Με δημόσιες δηλώσεις της, η τότε και νυν Υπουργός Λ. Μενδώνη επαναλάμβανε σε όλους τους τόνους την ανάγκη για αλλαγή πλεύσης «με στόχο [τα Μουσεία] να απεμπλακούν από τον ασφυκτικό κρατικό εναγκαλισμό σε οικονομικό και διοικητικό επίπεδο, εξασφαλίζοντας αυτοτέλεια, βελτιώνοντας την αποδοτικότητά τους και ενισχύοντας την εξωστρέφειά τους χωρίς περιττή γραφειοκρατία» (Το Βήμα, 17.1.2021). Η σχετική ανακοίνωση του Υπουργικού Συμβουλίου ανέφερε: «στόχος της μετατροπής είναι τα μουσεία, αξιοποιώντας τις τεχνικές διοίκησης και διαχείρισης επιχειρήσεων, επικοινωνίας και marketing, να βελτιώσουν την αποδοτικότητά τους με υιοθέτηση νέων στρατηγικών και αυτενέργεια». (22.12.2020).
Για δύο ολόκληρα χρόνια σύλλογοι εργαζομένων, ελληνικοί και διεθνείς φορείς πολιτισμού και προσωπικότητες τόνιζαν σε όλους τους τόνους τα σημαντικά ζητήματα που διακυβεύονται με μια τέτοια αλλαγή και την ανάγκη για ουσιαστικό διάλογο. Παρά τις συνεχείς εκκλήσεις το Σχέδιο Νόμου εισήχθη με μια αιτιολογική έκθεση που επαναλάμβανε τις δηλώσεις της Υπουργού ως βασικούς στόχους για τη σκοπιμότητα της μετατροπής και χωρίς καμία τεκμηριωμένη μελέτη βιωσιμότητας για το μέλλον των πέντε εμβληματικών μουσείων της χώρας. Ο ίδιος ο νόμος χρειάστηκε δύο φορές τροποποίηση (με τροπολογίες που ψηφίστηκαν στους Ν. 5039/2023 και 5079/2023) σε διάστημα ενός χρόνου και πριν καν τεθεί σε πλήρη εφαρμογή, κάτι που αποτελεί de facto ομολογία αποτυχίας.
Ας δούμε τι συμβαίνει με τους περίφημους στόχους του νόμου 5021/2023 έναν χρόνο μετά:
-Τα Μουσεία σήμερα λειτουργούν με τις μισές αίθουσες κλειστές! Από τις αρχές του περασμένου Νοεμβρίου, στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο από τις 64 αριθμημένες αίθουσες, ανοιχτές είναι μόνον οι 27. Κάποιες Κυριακές ανοίγει η Αιγυπτιακή Συλλογή, η Κυκλαδική και η Νεολιθική αίθουσα, που παραμένουν κλειστές τις καθημερινές. Ερμητικά κλειστές ως τον Απρίλιο θα παραμένουν οι αίθουσες των Συλλογών Αγγείων, Μικροτεχνίας, Σταθάτου, Σερπιέρη-Βλαστού, Κυπριακή, το σύνολο της Συλλογής Χαλκών (πλην του Μηχανισμού των Αντικυθήρων). Είναι απορίας άξιον τι είδους επισκόπηση της αρχαιότητας αποκομίζουν οι χιλιάδες μαθητές και μαθήτριες των σχολικών επισκέψεων, που ως γνωστόν προσέρχονται στο ΕΑΜ στους χειμερινούς μήνες, μεταξύ Δευτέρας και Παρασκευής! Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, το οποίο αμέσως μετά τη μετατροπή του σε «ευέλικτο» ΝΠΔΔ, έμεινε για μήνες χωρίς κλιματισμό για επισκέπτες και υπαλλήλους εν μέσω θέρους, σήμερα λειτουργούν μόνο οι αίθουσες του ισογείου. Όλες οι αίθουσες του πρώτου ορόφου του Μουσείου παραμένουν κλειστές, και μόνο μία (τοιχογραφίες) είναι ανοιχτή για τους επισκέπτες. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης η περιοδική έκθεση του 2023 δεν είναι ανοιχτή στους επισκέπτες, αίθουσες της μόνιμης έκθεσης είναι κλειστές, ενώ το Μουσείο που μέχρι πέρσι ήταν όλες τις μέρες ανοιχτό, τώρα παραμένει κλειστό μία μέρα την εβδομάδα. Στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο, εκτός από τις κλειστές αίθουσες (περισσότερες από τις μισές), οι επισκέπτες αντικρύζουν και την έλλειψη καθαριότητας, καθώς δεν υπήρξε σύμβαση με συνεργείο καθαριότητας ήδη από το 2023, και μία εργαζόμενη επιφορτίζεται την καθαριότητα όλων των χώρων του Μουσείου. Στο Μουσείο Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης δεν λειτουργεί πλέον ούτε το καφέ του Μουσείου.
Μέχρι (τουλάχιστον) τον Απρίλη 2024, και το προσωπικό ΙΔΟΧ των τάχα «αυτόνομων» Μουσείων πληρώνεται από το Υπουργείο Πολιτισμού, ενώ τα εισιτήρια, τα πωλητήρια και τα αναψυκτήρια παραμένουν στην διαχείριση του ΟΔΑΠ, ο οποίος μάλιστα έχει προχωρήσει σε μακροχρόνιες μισθώσεις των αναψυκτηρίων, αμέσως μετά την ψήφιση του Νόμου 5021/2023, αποδεικνύοντας ότι τα περί «οικονομικής αυτοτέλειας» και «αυτονομίας» των Μουσείων ήταν απλώς στάχτη στα μάτια.
-Όλες οι δράσεις που έγιναν ή εγκαινιάστηκαν το 2023 είχαν σχεδιαστεί και υλοποιηθεί στο μεγαλύτερο μέρος τους όταν τα Μουσεία ήταν ειδικές περιφερειακές υπηρεσίες της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας (ΓΔΑΠΚ) και βέβαια χρηματοδοτήθηκαν από τον κρατικό προϋπολογισμό και τις έφερε σε πέρας το προσωπικό των Μουσείων: Η έκθεση Ars Theatralis στο Βυζαντινό και Χριστιανικό Μουσείο (μάλιστα η αλλαγή καθεστώτος του Μουσείου είχε ως αποτέλεσμα η συγκεκριμένη έκθεση να ανοίξει τις πύλες της μήνες μετά τον αρχικό προγραμματισμό!). Η επετειακή έκθεση για τα 60 χρόνια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, που εγκαινιάστηκε τον Οκτώβριο του 2022 και θα μείνει ανοιχτή ως τον Μάρτιο 2024, όπως και το προγραμματισμένο τριήμερο ομώνυμο συμπόσιο που πραγματοποιήθηκε το 2023, υλοποιήθηκε από το Μουσείο ως ειδική περιφερειακή Υπηρεσία. Επιπλέον, το 2023 ολοκληρώθηκαν τα 4 έργα ΕΣΠΑ 2014-2020 για τον ψηφιακό μετασχηματισμό του μουσείου, προϋπολογισμού 994.643€, που εκπονήθηκαν το 2020-2023. Η έκθεση «Κειμήλια Ομορφιάς», με έργα ιαπωνικής τέχνης που χρονολογούνται από το 4000 π.Χ. έως το 600 μ.Χ., που εγκαινιάστηκε το 2023 στο Αρχαιολογικό Μουσείο Ηρακλείου, είναι αποτέλεσμα διεθνούς συνεργασίας και εξωστρέφειας του Μουσείου, σε συνεργασία με τη Διεύθυνση Μουσείων του ΥΠΠΟ, σε εξέλιξη από το 2016. Η ψηφιακή αναβάθμιση του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου, με την παροχή ψηφιακών υπηρεσιών σε 6 γλώσσες, που παρουσιάστηκε επίσης στο τέλος του 2023, είναι ένα έργο που σχεδίασε και υλοποίησε το προσωπικό του Μουσείου από τους τελευταίους μήνες του 2020, με την μέθοδο της αρχαιολογικής αυτεπιστασίας και χρηματοδότηση από το ΕΣΠΑ 2014-2020 (προϋπολογισμός: 1,5 εκατ. ευρώ).
Εκτός από το να παρίστανται στα εγκαίνια έργων στα οποία δεν είχαν καμία συμβολή, τα νέα Διοικητικά Συμβούλια των Μουσείων δεν έχουν παρουσιάσει κανένα όραμα για το έργο των Μουσείων. Παρά τη
Αντιθέτως, τα μέλη των ΔΣ των Μουσείων επιδεικνύουν ασύγγνωστη άγνοια για βασικά ζητήματα μουσειακού σχεδιασμού και μουσειακών πρακτικών, φτάνοντας να ασκούν λογοκρισία στο επιστημονικό έργο, όταν βέβαια δεν προκαλούν με τις δημόσιες δηλώσεις τους (βλ. την από 25-8-2023 ανακοίνωση ΣΕΑ με τίτλο: «Θα αποπεμφθεί ο Ι. Γρυσπολάκης από τη θέση του προέδρου του Αρχαιολογικού Μουσείου Ηρακλείου για τις απαράδεκτες ρατσιστικές δηλώσεις του;»).
-Τα «ευέλικτα» Μουσεία ΝΠΔΔ από 1/1/2024 δεν μπορούν να πραγματοποιήσουν καμία δαπάνη. Οι προϋπολογισμοί των πέντε Μουσείων για το 2024, που είναι αποκλειστική ευθύνη των διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων, έχουν εγκριθεί μόνο σε δύο από τα πέντε Μουσεία ΝΠΔΔ. Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν εγκεκριμένοι προϋπολογισμοί, ενώ βρισκόμαστε στα μέσα Φεβρουαρίου, σημαίνει ότι καμία δαπάνη δεν μπορεί να γίνει ακόμη για το 2024, για πιεστικά ζητήματα όπως η καθαριότητα, οι εκθέσεις, οι συντηρήσεις εξοπλισμού, οι επισκευές κ.ά. Ούτε καν σε αυτό το θέμα δεν κατάφεραν τα διορισμένα ΔΣ να επιτελέσουν τις αρμοδιότητές τους εμπρόθεσμα και ολοκληρωμένα.
Ακόμη και στα Μουσεία με εγκεκριμένους προϋπολογισμούς, δεν έχουν μπορέσει να πραγματοποιηθούν δαπάνες από 1/1/2024, με το καθεστώς των ΝΠΔΔ, παρά τις απευθείας αναθέσεις σε εξωτερικούς συνεργάτες λογιστικών και νομικών υπηρεσιών στις οποίες προχώρησαν το 2023 τα Διοικητικά Συμβούλια (και τις οποίες πλήρωσε ο κρατικός προϋπολογισμός). Βεβαίως θα συνεχίσει να πληρώνει ο κρατικός προϋπολογισμός, όπως αποδεικνύεται από τους δύο ήδη εγκεκριμένους προϋπολογισμούς, όπου τα έξοδα των Μουσείων φαίνεται να έχουν διπλασιαστεί σε σχέση με το παρελθόν. Η έγκριση των προϋπολογισμών αυτών από την Υπουργό Πολιτισμού, αποτελεί πραγματική πρόκληση, καθώς όλα τα προηγούμενα χρόνια το ΥΠΠΟ άφηνε τα Μουσεία με τη μισή χρηματοδότηση και στελέχωση, απαξίωνε και λοιδορούσε το έργο τους, για να δικαιολογήσει τη μετατροπή σε ΝΠΔΔ, που θα κοστίζει τα διπλάσια στον ελληνικό λαό.
Με τον ίδιο τρόπο, το προσωπικό των Μουσείων ουδέποτε αμείφθηκε για τις υπερωρίες και την υπερεργασία του για το στήσιμο των εκθέσεων, των εκπαιδευτικών προγραμμάτων, την επιστημονική παραγωγή με διεθνές αντίκρυσμα, αντιθέτως, για τις αμοιβές και αποζημιώσεις των απευθείας διορισμένων από την Υπουργό Προέδρων, Αντιπροέδρων, μελών των Διοικητικών Συμβουλίων και των Γενικών Διευθυντριών, ασμένως εκδόθηκαν οι σχετικές ΚΥΑ Υπουργού Οικονομικών και Υπουργού Πολιτισμού (ΦΕΚ 897/ΥΟΔΔ/30-8-2023 και 462/ΥΟΔΔ/19-5-2023 αντίστοιχα).
Και ενώ τα μουσεία δεν έχουν ακόμα αποκτήσει Οργανισμούς (παρά την παρέλευση και της προθεσμίας που έθετε ο Ν. 5021) και οι υπηρετούντες υπάλληλοι αναμένουν ακόμη την κατανομή των οργανικών τους θέσεων (παρότι αυτό όφειλε να έχει γίνει αμέσως μετά την ψήφιση του 5021/2023), το ΥΠΠΟ αίφνης ανακάλυψε τις κενές οργανικές θέσεις και «βιάζεται» να καλύψει τα κενά σε προσωπικό των δήθεν «οικονομικά αυτοτελών» μουσείων από τον προϋπολογισμό του κράτους, κάτι που αμελούσε να πράξει επί χρόνια.
Είναι προκλητικό ότι, όσα χρόνια ο ΣΕΑ επεσήμαινε τα κενά που έχουν προκύψει από τις συνταξιοδοτήσεις σε όλες τις Υπηρεσίες της χώρας, η πολιτική ηγεσία του Υπουργείου Πολιτισμού μας χλεύαζε λέγοντας ότι «όλο το προσωπικό έχει μαζευτεί στην Αθήνα και την Θεσσαλονίκη», ενώ τώρα ενθαρρύνει την απόσπαση υπαλλήλων από τις υποστελεχωμένες Εφορείες Αρχαιοτήτων της περιφέρειας προς τα μεγάλα μουσεία της Αθήνας και της Θεσσαλονίκης. Είναι προκλητικό ότι επί 4 χρόνια η υπηρεσιακή ιεραρχία του Υπουργείου απαγόρευσε ουσιαστικά τις αποσπάσεις εντός του ΥΠΠΟ, απαγόρευσε τις μεταθέσεις υπαλλήλων από τα Μουσεία που αιτήθηκαν να πάνε σε άλλες υπηρεσίες και στην περιφέρεια, ενώ τώρα αναγνωρίζει ότι και υπάρχει και μπορεί να εφαρμοστεί ενδοϋπουργική απόσπαση, μόνο όμως επειδή το ζήτησαν τα διορισμένα Διοικητικά Συμβούλια! Η έκδοση δύο προκηρύξεων για πλήρωση κενών θέσεων του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου και του Μουσείου Βυζαντινού Πολιτισμού Θεσσαλονίκης (αρ. 37006/ΑΔΑ 6ΓΨΜ46ΝΚΟΤ-2ΥΖ και αρ.38040/ΑΔΑ 6ΑΟΑ46ΝΚΟΤ-4ΜΒ) με αποσπάσεις από το σύνολο των Υπηρεσιών του ΥΠΠΟ αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι η κατανομή του προσωπικού, οι προσλήψεις και οι αποσπάσεις στο Υπουργείο Πολιτισμού δεν ακολουθούν κανέναν κανόνα χρηστής διοίκησης ή ορθολογικό υπολογισμό των πραγματικών αναγκών των υπηρεσιών του ΥΠΠΟ και των μνημείων, αλλά μόνο τις προτεραιότητες της πολιτικής ηγεσίας και των «αρεστών» διορισμένων Διοικητικών Συμβουλίων και Γενικών Διευθυντριών.
Είναι προφανές από όλα τα παραπάνω ότι η πολυδιαφημισμένη «οικονομική αυτοτέλεια» αποτελούσε μια κούφια εξαγγελία, ιδιαίτερα αν υπολογίσει κανείς την αναμενόμενη τεράστια αύξηση εξόδων από τους μισθούς, τις αποζημιώσεις και τα επιδόματα ευθύνης που προβλέπουν τα τεράστια οργανογράμματα των μουσείων, όταν αυτά εγκριθούν, δαπάνες που θα πληρώσουν οι φορολογούμενοι Έλληνες πολίτες.
-Όλα αυτά τα πληρώνουν πολλαπλά οι επισκέπτες των μουσείων: Ενώ στις εξαγγελίες το ΥΠΠΟ τοποθετούσε ψηλά στην ατζέντα του το θέμα της εξωστρέφειας και της επικοινωνίας-σύνδεσης των μουσείων με την κοινωνία, οι δράσεις εξωστρέφειας που υλοποιούσαν τα Μουσεία πριν τον Ν. 5021 δωρεάν, είτε έπαψαν να γίνονται, είτε γίνονται πλέον με εισιτήριο. Οι συναυλίες κλασικής μουσικής στο ΑΜΘ, θεσμός που καθιερώθηκε τα προηγούμενα χρόνια, γίνονται πλέον με εισιτήριο και μάλιστα με τα έσοδα των εισιτήριων να εισπράττονται εξολοκλήρου από τον συνεργαζόμενο φορέα (ΚΟΘ), χωρίς το μουσείο να λαμβάνει για την παραχώρηση του χώρου του τέλη. Το ΔΣ του ΜΒΠ «δεν κατανοεί» γιατί χρειάζονται τα εκπαιδευτικά προγράμματα που γίνονται δωρεάν στους μαθητές των σχολείων. Και βέβαια το ίδιο το ΥΠΠΟ έδωσε το «σύνθημα» για αύξηση στα εισιτήρια των Μουσείων ΝΠΔΔ που πρόκειται να υλοποιηθούν σύντομα, με αποφάσεις των ΔΣ.
Παρότι το ΥΠΠΟ επί χρόνια φρόντισε τα Μουσεία να μη στελεχωθούν με εξειδικευμένο προσωπικό στους τομείς Εκπαιδευτικών Προγραμμάτων, Επικοινωνίας και Προβολής (ακόμα και η πρόσληψη προσωπικού ΙΔΟΧ αυτών των κλάδων δεν λάμβανε έγκριση από τις κεντρικές υπηρεσίες), το επιστημονικό προσωπικό των μουσείων φρόντιζε πάντοτε να κοινωνικοποιεί με πολλούς τρόπους το έργο του. Σήμερα, τα διορισμένα ΔΣ φαίνονται πανέτοιμα να αναθέσουν χιλιάδες ευρώ σε ιδιωτικές εταιρίες επικοινωνίας για να τους διαμορφώσουν την «επικοινωνιακή πολιτική» και το «δημόσιο προφίλ» τους. Με προτεραιότητα όχι την προβολή του επιστημονικού και εκπαιδευτικού έργου των Μουσείων, αλλά την προβολή του έργου των ίδιων των Διοικητικών Συμβουλίων!
-Η «μείωση της γραφειοκρατίας» αποδείχτηκε διοικητικός Γολγοθάς. Αντί να μειωθεί η γραφειοκρατία, αυτή υπερδιπλασιάστηκε. Να μην ξεχνάμε ότι τα Μουσεία ξαναγύρισαν, άμα τη εφαρμογή του νόμου και εν έτει 2023, στο χειρόγραφο πρωτόκολλο. Με τη δομή του ΝΠΔΔ σήμερα απαιτούνται: διπλή πρωτοκόλληση για την πλειονότητα της αλληλογραφίας (πρωτόκολλο μουσείου και πρωτόκολλο ΥΠΠΟ), επιπλέον κατάρτιση εισηγητικών φακέλων προς τα ΔΣ των μουσείων, γνωμοδότηση ΔΣ, πρακτικά ΔΣ, έκδοση των σχετικών αποφάσεων και στη συνέχεια, κατά περίπτωση, αποστολή στο ΚΑΣ για γνωμοδότηση και έκδοση απόφασης από το ΥΠΠΟ.
Η μεγάλη καθυστέρηση στην έκδοση των Οργανισμών των μουσείων, αλλά και των προβλεπόμενων κανονιστικών πράξεων, έχει ως αποτέλεσμα να δημιουργείται μια γκρίζα ζώνη στην οποία κινούνται οι διαδικασίες που πρέπει να ακολουθούνται για την έκδοση διοικητικών πράξεων και τον τελικό υπογράφοντα αυτών, αλλά και σοβαρά θέματα ακυρότητας ιδιαίτερα για τις περιπτώσεις με οικονομικό αντικείμενο, όπως οι αποφάσεις που σχετίζονται με την παραχώρηση χρήσης χώρων, τα τέλη για τα πνευματικά δικαιώματα χρήσης εικόνων, κινηματογραφήσεων κ.λπ.
Ταυτόχρονα στη λειτουργία των Μουσείων ΝΠΔΔ καταστρατηγείται κάθε έννοια χρηστής διοίκησης και διαφάνειας, καθώς τα ΔΣ λειτουργούν χωρίς γνωστοποίηση της ημερησίας διάταξης των συνεδριάσεων τους, χωρίς ανάρτηση των πρακτικών τους στη Διαύγεια, με παράλειψη ανάρτησης ή πλημμελή ανάρτηση πράξεων στο Διαύγεια, αναρμόδια τελική υπογραφή διοικητικών πράξεων από τις Γενικές Διευθύντριες, συνεχείς απευθείας αναθέσεις έργων και δραστηριοτήτων σε εξωτερικούς συνεργάτες. Ακόμη και ποσό για γραμματεία του Προέδρου έχει περιληφθεί σε προϋπολογισμό Μουσείου, αποδεικνύοντας τις προτεραιότητες των διορισμένων Διοικήσεων και τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζουν το δημόσιο χρήμα, χωρίς καμία λογική λογοδοσίας.
Κάθε έννοια ορθής διοίκησης καταστρατηγείται συστηματικά με ακραία αυταρχικές συμπεριφορές, απαξίωση προσωπικού των μουσείων, ιδίως του επιστημονικού, περιφρόνηση σε νομοθεσία και κανονισμούς, και αποδιοργάνωση της λειτουργίας των Μουσείων, από πρόσωπα που βρέθηκαν στις διοικήσεις των Μουσείων ΝΠΔΔ λόγω ευνοιοκρατίας και όχι λόγω προσόντων.
Ο ένας χρόνος των Μουσείων ΝΠΔΔ απέδειξε στους ανθρώπους που εργάζονταν και εργάζονται σε αυτά ότι οι νέες διοικήσεις δεν έχουν τη σχετική εμπειρία ή τεχνογνωσία, αγνοούν βασικά στοιχεία προετοιμασίας των εκθέσεων και ενεργούν ως «δημογεροντία» που απευθύνεται σε «κολίγους». Οι νέες διοικήσεις των Μουσείων εφάρμοσαν σχέδιο αποκλεισμού των εργαζομένων από το ίδιο το αντικείμενο και το καθηκοντολόγιό τους, επιχειρώντας να απαξιώσουν το έργο, την επιστημονική επάρκεια και τη διοικητική τους ικανότητα. Διευθύντριες των Μουσείων υποβιβάστηκαν χωρίς καν διοικητική πράξη, ακόμη και αυτές που είχαν περάσει από διαδικασία επιλογής μέσω κρίσης. Η υποτονική παραγωγή δράσεων σε σχέση με το παρελθόν, η μη ύπαρξη εγκεκριμένου εκθεσιακού προγράμματος σε κανένα από τα Μουσεία ΝΠΔΔ καταδεικνύουν φανερά την προβληματική κατάσταση που έχει φέρει ο νόμος 5021 και η υποβιβασμός των μεγάλων δημόσιων αρχαιολογικών μουσείων σε κυβερνητικά υποχείρια.
Ένα χρόνο μετά, όλα τα αιτήματα που έθετε ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων και οι εργαζόμενοι/εργαζόμενες στα Μουσεία ενάντια στον Ν. 5021, παραμένουν επίκαιρα και -δυστυχώς- δικαιωμένα. Τα επιχειρήματα περί «οικονομικής αυτοτέλειας» και δήθεν «εκσυγχρονισμού» των πέντε μεγάλων Μουσείων αποδεικνύονται προπέτασμα καπνού, που χρησίμευε μόνο για να κρύψει τον μοναδικό στόχο της θεσμικής εκτροπής: τον διορισμό από την κυβέρνηση, με μόνη απόφαση της Υπουργού, δοτών οργάνων διοίκησης στα πέντε μεγάλα δημόσια αρχαιολογικά Μουσεία, και την αποκοπή τους από τον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας.
Ως μέλη του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων συνεχίζουμε να παλεύουμε για την επαναφορά των δημόσιων αρχαιολογικών Μουσείων στον κορμό της Αρχαιολογικής Υπηρεσίας, με την προσφυγή μας μαζί με άλλα σωματεία στο Συμβούλιο της Επικρατείας και με τις καθημερινές μας δράσεις.
ΣΥΛΛΟΓΟΣ ΕΛΛΗΝΩΝ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΩΝ