Αθήνα, 28-02-2018

                                                                                                                                     Αρ. Πρωτ: 43

ΠΡΟΣ: 1. Υπουργό Πολιτισμού και Αθλητισμού
2. Υπουργό Εσωτερικών
3. Βουλευτές ΣΥΡΙΖΑ

 

ΚΟΙΝ:
1.Μέλη ΣΕΑ
2.
ΔΣ ΤΑΠΑ
3. ΜΜΕ


Με μεγάλη έκπληξη και απορία το ΔΣ του Συλλόγου Ελλήνων Αρχαιολόγων πληροφορήθηκε την ερώτηση των 51 βουλευτών του Συνασπισμού της Ριζοσπαστικής Αριστεράς προς τους Υπουργούς Εσωτερικών και Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, για την απόδοση ποσοστού από τα εισιτήρια των αρχαιολογικών χώρων ως ανταποδοτικό έσοδο των οικείων Πρωτοβάθμιων Οργανισμών Τοπικής Αυτοδιοίκησης.

Αν και το τελευταίο χρονικό διάστημα, και με τα γνωστά πλέον προσχήματα της οικονομικής κρίσης και των ποικίλων μνημονιακών υποχρεώσεων, βρίσκονται στο στόχαστρο ακόμη και οι αρχαιολογικοί χώροι, τα μουσεία και εν γένει τα μνημεία της χώρας, η παραπάνω τοποθέτηση αποτελεί ακατανόητη ενέργεια, στην οποία ο Σύλλογος Ελλήνων Αρχαιολόγων εκφράζει την απόλυτη αντίθεσή του. Ειδικότερα σήμερα, που η Αρχαιολογική Υπηρεσία αγωνίζεται υποστελεχωμένη για την προστασία, τη συντήρηση και την ανάδειξη των μνημείων, η πρόταση για την απόδοση ενός ποσοστού από τα εισιτήρια των αρχαιολογικών χώρων και μάλιστα ως αναποδοτικού σε φορείς, όπως οι ΟΤΑ, οι οποίοι δεν έχουν καμία αρμοδιότητα ή ευθύνη στην διαχείριση, ανάδειξη και προστασία των αρχαιολογικών χώρων και μνημείων θα πρέπει να θεωρηθεί ανυπόστατη και απαξιωτική για την πολιτιστική κληρονομιά της χώρας. Η έννοια του «ανταποδοτικού τέλους» από την Αρχαιολογική Υπηρεσία προς τους Δήμους  ωσάν οι αρχαιολογικοί χώροι να είναι επιζήμιοι για τις όμορες περιοχές, είναι παντελώς παράλογη και αντιστρέφει τις πραγματικές συνθήκες. Η ίδια η ύπαρξη των οργανωμένων και επισκέψιμων αρχαιολογικών χώρων αποτελεί στοιχείο ανάπτυξης και πηγή -σε ορισμένες μάλιστα περιπτώσεις  αποκλειστική- οικονομικής άνθισης των όμορων περιοχών και των κατοίκων τους. 

Προς ενημέρωση των ερωτώντων βουλευτών, αλλά και κάθε ενδιαφερόμενου, αναφέρουμε ότι οι αρχαιολογικοί χώροι της χώρας, βάσει του άρθρου 7 του  Ν. 3028/2002, ανήκουν στην κυριότητα του Ελληνικού κράτους, το οποίο έχει την υποχρέωση της προστασίας τους, σύμφωνα με την παράγρ. 1 του θεμελιώδους άρθρου 24 του Συντάγματος, που επιτάσσει ότι «Η προστασία του φυσικού και πολιτιστικού περιβάλλοντος αποτελεί υποχρέωση του Κράτους». Από την πλευρά, λοιπόν, του Κράτους έχει θεσπισθεί ειδικός φορέας του δημοσίου, ο οποίος σύμφωνα με την παράγραφο 6 του παραπάνω άρθρου «προστατεύει τα μνημεία, τις παραδοσιακές περιοχές και τα παραδοσιακά στοιχεία».  Πρόκειται για την Αρχαιολογική Υπηρεσία του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού, η οποία έχει ορισθεί λόγω αρμοδιότητας από τον κύριο των μνημείων, το Κράτος, ως υπεύθυνη για την προστασία, μελέτη, αποκατάσταση, συντήρηση, ανάδειξη και προβολή των αρχαιολογικών χώρων. Στις υποχρεώσεις αυτές είναι γνωστό ότι δεν συμμετέχουν οι Ο.Τ.Α. και επομένως δεν αντλούν από τους δικούς τους προϋπολογισμούς για τη συντήρηση και την ανάδειξή τους, ώστε να ζητούν ανταπόδοση! Σε καμία περίπτωση δεν προκύπτει αρμοδιότητα των Ο.Τ.Α. «για την επιμέλεια, συντήρηση, καθαριότητα, οδοποιία και την εν συνόλω διατήρηση και βελτίωση των αρχαιολογικών χώρων που φιλοξενούνται στα διοικητικά τους όρια», όπως αναφέρεται στην Ερώτηση. Αντίθετα η συντήρηση του οδικού δικτύου και των λοιπών υποδομών, εκτός των περιφράξεων των οργανωμένων αρχαιολογικών χώρων, αποτελεί ούτως ή άλλως υποχρέωση των Ο.Τ.Α., προς τις όμορες περιοχές και τους κατοίκους τους, και αποτελεί επένδυση για την ανάπτυξη του τουρισμού και της οικονομικής δραστηριότητας της περιοχής, ενώ ποσώς επηρεάζουν την καθ’ αυτή αξία του πολιτιστικού αγαθού. Συμπεραίνεται λοιπόν ότι οι τοπικές κοινωνίες και οι Ο.Τ.Α. είναι πολλαπλώς κερδισμένοι από την ύπαρξη αρχαιολογικού χώρου ή μνημείων στο χώρο τους, καθώς η τουριστική κίνηση οφείλεται σε μεγάλο βαθμό σ΄ αυτούς. Ουδέποτε όμως απαιτήθηκε να δίνονται από τους ΟΤΑ ή όποιον άλλο ωφελούμενο ανταποδοτικά τέλη στις κατά τόπους περιφερειακές υπηρεσίες του ΥΠΠΟΑ.

Ας σημειωθεί ότι η διαχείριση των εσόδων των εισιτηρίων από τους αρχαιολογικούς χώρους διενεργείται αποκλειστικά από το Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων, κεντρικό και ενιαίο ταμείο όλων των αρχαιολογικών χώρων της χώρας, με κύριο σκοπό την παροχή αυτάρκειας στην Αρχαιολογική Υπηρεσία για την αντιμετώπιση των μεγάλων αναγκών, την εξασφάλιση της καλής λειτουργίας των αρχαιολογικών χώρων, με ευπρεπή αναψυκτήρια και πωλητήρια, την προώθηση των απαλλοτριώσεων που εκκρεμούν χρόνια σε βάρος των πολιτών,  την συμβολή στην προαγωγή της έρευνας και στην προβολή του αρχαιολογικού πλούτου της χώρας, με τα ποικίλα δημοσιεύματά του.  Η προάσπιση και ενίσχυση του ΤΑΠΑ και των εσόδων του, σε απόλυτη συνάφεια με την Αρχαιολογική Υπηρεσία, θα πρέπει να αποτελεί άμεση προτεραιότητα του ΥΠΠΟΑ.

Ωστόσο, το φαινόμενο της εμφάνισης εξωυπηρεσιακών φορέων που διεκδικούν μερίδια από τα μνημεία, δεν είναι άγνωστο. Παρόμοιες προτάσεις έχουν διατυπωθεί κατά καιρούς από διάφορους, οι οποίοι βλέπουν τα έσοδα από την πολιτισμική κληρονομιά ως μια ακόμη χρηματοδοτική πηγή. Υπό τις συνθήκες αυτές και προφανώς με παραινέσεις φορέων της αυτοδιοίκησης, φαίνεται ότι λειτούργησαν οι παραπάνω βουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ, ζητώντας ποσοστό από τις εισπράξεις των εισιτηρίων των αρχαιολογικών χώρων και μάλιστα χαρακτηρίζοντάς το ως «ανταποδοτικό», αγνοώντας τις βασικές θεσμικές αρχές που διέπουν τη διαχείριση των αρχαιολογικών χώρων της χώρας, καθώς και τις ουσιαστικές ανάγκες των χώρων και των μνημείων.

Επισημαίνουμε ότι η συνεργασία με τις κατά τόπους αυτοδιοικητικές αρχές είναι θεμιτή και εν πολλοίς επιθυμητή από την Αρχαιολογική Υπηρεσία. Η προσέγγιση του κοινού στα μνημεία και την ιστορία τους αποτελεί, άλλωστε, έναν από τους βασικούς στόχους της. Η συνεργασία αυτή, ωστόσο, οφείλει να γίνεται στο πλαίσιο που ορίζουν το Σύνταγμα και οι Νόμοι της χώρας, οι οποίοι δεν μπορεί να αποτελέσουν αντικείμενο διαπραγμάτευσης. Κάθε ανάλογη κίνηση θα βρει αντιμέτωπο τον Σύλλογο Ελλήνων Αρχαιολόγων, όπως άλλωστε και κάθε προσπάθεια εκχώρησης αρμοδιοτήτων του ΥΠΠΟΑ σε άλλους φορείς, με τελικό στόχο την διεκδίκηση ποσοστού από τα εισιτήρια των αρχαιολογικών χώρων που οργάνωσε και οργανώνει το Υπουργείο Πολιτισμού.

Για όλους αυτούς τους λόγους καλούμε τους ίδιους τους βουλευτές που την υπογράφουν, να αποσύρουν άμεσα την ερώτηση αλλά και την πολιτική ηγεσία του ΥΠΠΟΑ να δώσει την πρέπουσα απάντηση, σύμφωνα με το Σύνταγμα και τους Νόμους, προασπίζοντας τόσο τον αρχαιολογικό πλούτο της χώρας, όσο και την Αρχαιολογική Υπηρεσία, που από την ίδρυσή της προστατεύει και φροντίζει ακούραστα και συνήθως με πενιχρά μέσα τον θησαυρό αυτό.

 

 

                                      Για το Διοικητικό Συμβούλιο του ΣΕΑ

Η Πρόεδρος                                               Ο Γενικός Γραμματέας 

Μαρκέτου Σταματία                                        Βάκουλης Θέμης